 |
anvar سه شنبه, 1388/01/25 00:41:22
سعدی "افصح المتکلمین"
|
|
« نمایش همه نظرات »
« نمایش همه صفحات »
|
|
anvar سه شنبه, 1388/01/25 01:10:01
درباره این شاعر محبوب از زبان دکتر الهی قمشه ای
سعدی از شاعران محبوب جهان است و ترجمه های متعدد از گلستان و بوستان او از زمان رنسانس به بعد به زبانهای مختلف اروپایی و آسیایی عرضه شده است و نیز غزلیات و قصاید او نیز به محافل ادب مغرب و مشرق راه یافته است .
وقتی اولین بار گلستان و بوستان به زبان لاتین ترجمه شد ، یکی از کشیشان مسیحی پس از مطالعه کتاب ، چنین تصور کرده بود که این کتاب متعلق به یکی از پیامبران بنی اسرائیل است که اثرش تازه پیدا شده است .
آثار سعدی در غرب در مجموعه کتب مقدسه به طبع رسیده است و پیوسته مورد ستایش و منبع الهام بزرگان مغرب زمین بوده است .
"هنری دیوید ثورو" شاعر و نویسنده بزرگ آمریکایی ، نیز از ستایشگران سعدی بوده است و او را درکنار شکسپیر ، دانته و همر و در شمار شاعرانی قرار داده است که سخنشان پیوسته ، تازه و با طراوت است و این قضاوتها ، نشان درستی است از اینکه اهمیت سعدی چنانکه بعضی از محققان معاصر گمان برده اند ، تنها به زبان فصیح و سحر کلام او نیست ، بلکه چنانکه خود سعدی اشاره کرده ، آن زبان جادویی تنها نقابی است بر چهره شاهد زیبارویی که مقصود و محبوب اوست .
نقابی است هر سطر من زین کتب فروهشته بر عارضی دلفریب
معانی است در زیر حرف سیاه چو در پرده معشوق و در میغ ، ماه
در اوراق سعدی نگنجد ملال که دارد پس پرده چندین جمال
مرا کاین سخنهاست مجلس فروز چو آتش در او روشنایی و سوز
نرنجم زخصمان اگر برطپند کزین آتش پارسی در تبند ( بوستان )
نه صورتی است مزخرف سروده سعدی چنانکه بر در گرمابه می کند نقاش
که برقعی است مرصع به لعل و مروارید فرو گذاشته بر روی شاهد جماش ( غزلیات )
این شاهد جماش ، همان گوهر معنی است و به گفته شمس تبریزی " المعنی هو الله " معنی و جان جان جان ، همه معانی خداست و لذا توصیه سعدی این است که :
رفیقان چشم از این ظاهر بدوزید که مارا در میان سری است مکتوم
همه عالم گر این صورت ببینند کس این معنی نخواهد کرد معلوم
بدین نگاه ، شیرین زبانی سعدی ، محصول شور عاشقانه و عارفانه ایست که در دل اوست و به حقیقت آن شور است که این شیرینی ها را خلق می کند .
هم بود شوری در این سر بی خلاف کاین همه شیرین زبانی می کند ( غزلیات )
آتشی از سوز عشق در دل داوود بود تا به فلک می رسید بانگ مزامیر او
سعدی شیرین سخن ، این همه شور از کجا شاهد ما آیتی است ، این همه تفسیر او ( غزلیات )
البته مقام " افصح المتکلمین " برای سعدی محرز است و به قول خود او "سخن ملکی است سعدی را مسلم " و جادوی سخن او هزاران قافله دلها را مفتون و شیدای خود کرده است ، اما اگر آتش عشق و نور حکمت و معرفت سعدی در پیش این کاروان سحر نبود ، تاثیر آن مانند هر جادوی دیگر به تدریج کمرنگ می شد و از رونق می افتاد :
لاف مزن سعدیا شعر تو خود سحر گیر سحر نخواهد خرید غمزه جادوی دوست
و بخصوص از ورای ترجمه ، قادر به جلوه گری و دلبری نبود و اگر چنین نبود "ثورو" که فارسی نمی دانست نمی گفت که من همان سعدی ام و "امرسن" با مطالعه ترجمه آثار سعدی ، او را در کنار شکسپیر نمی نهاد و دیگر بزرگان جهان که اغلب فارسی نمی دانستند از او به عظمت یاد نمی کردند و شعر معروف او " بنی آدم اعضای یکدیگرند " بر سر در سازمان ملل به چشم نمی خورد .
|
|
anvar سه شنبه, 1388/01/25 01:23:01
"رینولد نیکلسون " برای سعدی می سراید :
ای حکیم خندان
ای گنجینه حکمت انسانی
ای هوراس پارس
ای که بر صفحات گلستانت
که کودکان بدان خواندن می آموزند
و بزرگان به خواندنش دانا می شوند
در هم آمیخته ای
نصیحت را با شادی
و حکایت را با حقیقت
چنانکه از خواندنش ، خیال افسون می شود
و به شیوه بیانش معانی بر دل می نشیند
چرا که جامه ای ساده بر تن دارد
و به نرمی دل می رباید و عزیز می کند ، لطیفه معنا را
و لطیف می کند طنز بی پروا را .
و خانم مارسلین دبور - شاعر فرانسوی می سراید :
امروز صبح می خواستم دامنی از گل سرخ برایت یاورم
اما آنقدر گل به دامن ریختم که گره دامن تاب نیاورد و گسست
گره دامن گسست و گلها به همراه باد به پرواز آمدند
و همه در دامن دریا ریختند
و همراه امواج رفتند و دیگر باز نگشتند
فقط امواج را گلگونه کردند
و آتشی در دل دریا انداختند
امشب دامن من هنوز از آن گلهای بامدادی عطر آگین است
اگر می خواهی بوی خوش آن گلها را احساس کنی
سر در دامن من بگذار.
این شعر ملهم از قطعه زیر در دیباچه گلستان سعدی است :
به خاطر داشتم که چون به درخت گل رسم
دامنی پر کنم هدیه اصحاب را
چون برسیدم ،
بوی گل چنان مست کرد که دامنم از دست برفت .
برگرفته از کتاب " 365 روز با سعدی دکتر الهی قمشه ای
|
|
anvar چهارشنبه, 1388/02/02 08:03:47
در آن نفس که بمیرم در آرزوی تو باشم بدان امید دهم جان که خاک کوی تو باشم
به وقت صبح قیامت که سر ز خاک بر آرم به گفتگوی تو خیزم به جست و جوی تو باشم
به مجمعی که در آیند شاهدان دو عالم نظر به سوی تو دارم غلام روی تو باشم
به خوابگاه عدم گر هزار سال بخسبم به خواب عاقبت آگه به موی تو باشم
حدیث روضه نگویم گل بهشت نبویم جمال حور نجویم دوان بسوی تو باشم
می بهشت ننوشم زدست ساقی رضوان مرا به باده چه حاجت که مست روی تو باشم
هزار بادیه سهل است با وجود تو رفتن و گر خلاف کنم سعدیا ، به سوی تو باشم .
از همان منبع .
|
|
anvar دوشنبه, 1388/02/07 08:00:12
گمان کی برد مردم هوشمند که در سرگرانی است قدر بلند ( سرگرانی : غرور و خود پرستی)
از این نامورتر محلی مجوی که خوانند خلقت، پسندیده خوی ( نامور : مشهور )
نه گر چون تویی بر تو کبر آورد بزرگش نبینی به چشم خرد ؟
تو نیز ار تکبر کنی همچنان نمایی ، که پیشت تکبرکنان
چو استاده ای بر مقامی بلند بر افتاده گر هوشمندی ، مخند
بسا ایستاده درآمد زپای که افتادگانش گرفتند جای
گرفتم که خود هستی از عیب پاک تعنت مکن بر من عیبناک ( تعنت : عیب جویی و سخت گیری )
یکی حلقه کعبه دارد به دست یکی در خراباتی افتاده مست
گر آن را بخواند ، که نگذاردش ؟ ور این را براند ، که باز آردش ؟
نه مستظهر است آن به اعمال خویش نه این را در توبه بسته است پیش
از همان منبع
|
 |
بهروز سه شنبه, 1388/02/15 00:05:34
این شعر را شجریان خوانده وبسیار عاشقانه و لبریز از معانی عارفانه است
سلسله موی دوست حلقه دام بلاست هر که در این حلقه نیست فارغ از این ماجرا ست
گر بزنندم به تیغ در نظرش بی دریغ دیدن او یک نظر صد چو منش خونبهاست
گر برود جان ما در طلب وصل دوست حیف نباشد که دوست دوست تر از جان ما ست
دعوی عشاق را شرع نخواهد بیان گونه زردش دلیل ناله زارش گواست
مایه پرهیزگار قوت صبر است و عقل عقل گرفتار عشق صبر زبون هواست
دلشده پایبند گردن جان در کمند زهره گفتار نه کاین چه سبب و آن چراست؟
مالک ملک وجودحاکم رد وقبول هر چه کند جور نیست ور تو بنالی جفاست
تیغ بر ار ازنیام زهر بر افکن به جام کز قبل ما قبول وز طرف ما رضاست
گر بنوازی به لطف ور بگدازی به قهر حکم تو بر من روان زجر تو بر من رواست
هر که به جور رقیب یا به جفای حبیب عهد فرامش کند مدعی بی وفاست
سعدی از اخلاق دوست هر چه برآید نکوست گو همه دشنام گو کز لب شیرین دعاست
|
|
anvar یکشنبه, 1388/02/27 16:45:52
شب عاشقان بیدل چه شب دراز باشد تو بیا کز اول شب ، در صبح باز باشد
عجب است اگر توانم ، که سفر کنم ز کویت به کجا رود کبوتر ، که اسیر باز باشد ؟
ز محبتت نخواهم ، که نظر کنم به رویت که محب صادق آن است که پاکباز باشد
به کرشمه عنایت ، نگهی به سوی ما کن که دعای دردمندان ، ز سر نیاز باشد
سخنی که نیست طاقت ، که زخویشتن بپوشم به کدام دوست گویم ، که محل راز باشد ؟
چه نماز باشد آنرا ، که تو در خیال باشی ؟ تو صنم نمی گذاری ، که مرا نماز باشد
نه چنین حساب کردم ، چو تو دوست می گرفتم که ثنا و حمد گوییم و ، جفا و ناز باشد
دگرش چو باز بینی ، غم دل مگوی سعدی که شب وصال کوتاه و سخن دراز باشد
قدمی که برگرفتی ، به وفا و عهد یاران اگر از بلا بترسی ، قدم مجاز باشد .
برگرفته از کتاب 365 روز با سعدی دکتر الهی قمشه ای
|
|
anvar یکشنبه, 1388/02/27 16:55:56
دو هفته می گذرد کان مه دو هفته ندیدم به جان رسیدم از آن تا به خدمتش نرسیدم
حریف ، عهد مودت شکست و من نشکستم خلیل ، بیخ ارادت برید و من نبریدم
به کام دشمنم ای دوست عاقبت بنشاندی به جای خود که چرا پند دوستان نشنیدم
مرا به هیچ بدادی ، خلاف شرط محبت هنوز با همه عیبت به جان و دل بخریدم
به خاکپای تو گفتم که تا تو دوست گرفتم ز دوستان مجازی چو دشمنان برمیدم
قسم به روی تو گویم از آن زمان که برفتی که هیچ روی ندیدم که روی در نکشیدم
ترا ببینم و خواهم که خاکپای تو باشم مرا ببینی و چون باد ، بگذری که ندیدم
میان خلق ندیدی که چون دویدمت از پی زهی خجالت مردم چرا به سر ندویدم ؟
شکر خوش است ولیکن حلاوتش تو ندانی من این معامله دانم که طعم صبر چشیدم
مرا رواست که دعوی کنم به صدق و ارادت که هیچ در همه عالم به دوست برنگزیدم
بنال مطرب مجلس بگوی گفته سعدی شراب انس بیاور که من نه مرد نبیدم .
از همان منبع
|
|
anvar چهارشنبه, 1388/03/27 09:42:00
توانگر زاده ای را دیدم بر سر گور پدر نشسته و با درویش بچه ای مناظره در پیوسته که :
صندوق پدرم سنگین است و کتابه ( کتیبه ) رنگین و فرش رخام انداخته و خشت پیروزه در او بکار برده ، به گور پدرت چه ماند ، خشتی دو فراهم آورده و مشتی دو خاک بر آن پاشیده ؟
درویش پسر این بشنید و گفت تا پدرت زیر آن سنگهای گران بر خود جنبیده باشد ، پدر من به بهشت رسیده بود .
مرد درویش که بار ستم فاقه کشید به در مرگ همانا که سبکبار آید ( فاقه : فقر و تنگدستی )
وانکه در نعمت و آسایش و آسانی زیست مردنش زین همه شک نیست که دشوار آید
به همه حال اسیری که زبندی برهد بهتر از حال امیری که گرفتار آید .
برگرفته از کتاب " 365 روز با سعدی " دکتر الهی قمشه ای .
|
|
anvar سه شنبه, 1388/06/24 01:28:52
یار فراق دوستان ، بس که نشسته بر دلم می روم و نمی رود ، ناقه به زیر محملم
بار بیفکند شتر ، چون برسد به منزلی بار دل است همچنان ، ور به هزار منزلم
ای که مهار می کشی ، صبر کن و سبک مران کز طرفی تو می کشی ، وز طرفی سلاسلم
بار کشیده ی جفا ، پرده دریده ی وفا راه ز پیش و دل ز پس ، واقعه ای ست مشکلم
معرفت قدیم را ، بعد ، حجاب کی شود ؟ گر چه به شخص غایبی ، در نظری مقابلم
آخر قصد من تویی ، غایت جهد و آرزو تا نرسم ، زدامنت دست امید نگسلم
ذکر تو از زبان من ، فکر تو از جنان من چون برود که رفته ای در رگ و در مفاصلم ؟
مشتغل توام چنان ، کز همه چیز غافلم مفتکر توام چنان ، کز همه خلق غافلم
گر نظرم کنی کند ، کشته ی صبر من ورق ور نکنی چه بر دهد ، بیخ امید باطلم ؟
سنت عشق سعدیا ، ترک نمی دهی بلی کی زدلم بدر رود ، خوی سرشته در گلم
داروی درد شوق را ، با همه علم عاجزم چاره ی کار عشق را ، با همه عقل جاهلم
|
|
anvar جمعه, 1388/07/10 16:38:57
پارسایی را دیدم بر کنار دریا ، که زخم پلنگ داشت و به هیچ دارو ، به نمی شد .
مدتها در آن رنجور بود و شکر خدای عزوجل علی الدوام گفتی . پرسیدندش که شکر چه می گویی ؟ گفت : شکر آنکه به مصیبتی گرفتارم نه به معصیتی .
گر مرا زار ، به کشتن دهد آن یار عزیز تا نگویی که در آن دم ، غم جانم باشد
گویم از بنده مسکین چه گنه صادر شد کو دل آزرده شد از من ، غم آنم باشد .
از کتاب 365 روز با سعدی دکتر الهی قمشه ای
|
|
« نمایش همه نظرات »
« نمایش همه صفحات »
|