| شرح: |
از یک منظر ادبیات را که اثری خلاقانه و هنرمندانه است ،می توان به دو دسته ی کلی یعنی: شعرو نثر تقسیم نمود وبرای هر یک از این دو مصنوع شاخه هایی کوچک و بزرگ ترسیم کرد.
الف- شعر:
شناخت شعر قرنها، آدمیان را به خویش مشغول داشته است، فیلسوفان و ادیبان تلاش هایی پی گیردر تعریف شعر داشته اند وصدها بلکه هزاران تعریف از شعر در فرهنگهای جهان نوشته ومندرج است.
کهن ترین تعریف از شعر نزد اهل نطق آن است که شعر را " کلام خیال انگیز " می دانند و سپس شعر را " کلام خیال انگیز، موزون وقافیه دار می خوانند.
مرحوم اخوان ثالث ، شاعر آزاده ی عصر معاصر درباره شعر می گوید : " شعر محصول بی تابی آدمی است ، در لحظاتی که شعور نبوت بر او پرتو انداخته است. "
استاد دکتر محمد رضا شفیعی کدکنی شعر را گره خوردگی عاطفه وتخیل می داند که در زبانی آهنگین شکل گرفته است دکتر محمود فتوحی اعتقاد دارد این تعاریف بیان گر آن است که شعر متعلق به قلمرو آگاهی های برتر و والاتر است، و با شعور واحساس ژرف همراه وهم ریشه است. می توان در میان تعاریف متعدد وجوه مشترکی پیدا کرد و آن وجوه مشترک را عناصر شعر دانست.
1. شعر کلام است ، و کلام سخنی است جهت دار ، و محصول اندیشه و فعالیت ذهن آدمی که دارای معنی ومقصود است.
2. تخیل یکی از فعالیت های ذهن آدمی است که به وسیله ی آن شخص می تواند منطق واقعیت را در هم بریزد ودنیای تازه ای زیبا تر و مؤثرتر از عالم واقع تصور کند ،حتی قادر است امر محال را نیز در ذهن بیافریند.
3. عاطفه نوعی همدلی وخویشاوندی روحی بادیگران است ،کشف احساسات وآرزوها واند یشه های مشابه در
دیگران برای ما لذت بخش است .
4. وبالاخره آهنگ کهن بودن وروح موسیقی درشعر یکی از عناصر اصلی شعر است خواه این آهنگین بودن وموسیقی به صورت عروضی جلوه گر باشد یادر قالب امروزین وموسیقی درونی .که درادامه ودرمجالی دیگر به آن خواهیم پرداخت .
استاد موسوی گرمارودی در یکی از شعرهای خود به خوبی شعررا تعریف می کند وبه نظر می رسد تعریف شعر با زبان خود شعر وافی تر به مقصود باشد.
ای شعر! ای پنهان ترین روح من! ...
ای هولناک لذیذ،چون افتادن از شاخه ،هنگام تکاندن توت...
ای آغاز! ای خشم تپیده در ناز!...
ای پرواز! ای خدای کوچک دلهای بزرگ
ای خدای بزرگ دلهای کوچک ...
آه ای شعر! سوگند به حنجره ی قناری ، صدای تو ماندنی تر است...
ای شریف چون محراب ، ای حریم ! ای حرام ای محرم!
نا گفتنی ها را با تو باید گفت؛... ناگفتنی ها را ازتو باید شنید.
|